چک ضمانت قرارداد

امروزه برای انجام بسیاری از معاملات، چک ضمانت قرارداد گرفته می ‌شود. هنگامی که به استخدام شرکتی در می‌آیید، از شما برای تعهد انجام کار، چک ضمانت می‌خواهند. و یا زمانی که قرارداد اجاره خود را با موجر تنظیم می کنید، از شما چک ضمانت تخلیه گرفته می شود.
بدین ترتیب آگاهی از قوانین چک ضمانت بسیار حائز اهمیت است. زیرا در صورت عدم آگاهی از شرایط حقوقی آن ، ممکن است با مشکلات قانونی زیادی مواجه شوید. به همین جهت در مطلب پیش رو، به بررسی شرایط آن در قرارداد پرداخته‌ایم.

در ادامه خواهید خواند:

• چک ضمانت چیست؟

• عدم کیفری بودن چک ضمانت

• چگونگی نوشتن مندرجات چک قرارداد

• مطالبه ی چک ضمانت قرارداد چگونه است؟

• جمع بندی

چک ضمانت چیست؟

بر اساس ماده ۳۱۰ قانون تجارت، چک نوشته ای است که به موجب آن صادر کننده، وجوهی را که نزد محال علیه یا کسی که به او حواله شده دارد، کلاً یا بعضاً مسترد یا به دیگری واگذار می کند. در حقیقت چک سندی تجاری بوده که مانند سفته و برات، پس از صدور باید در زمان تعیین شده قابل وصول باشد.

هنگامی که میان دو نفر قراردادی بسته می ‌شود، حال قرارداد کاری باشد و یا … به ‌منظور تعهد انجام وظایف، چک برای تضمین دریافت می گردد. چک ضمانت قرارداد کار همانطور که از نام آن مشخص است، پس از عقد قرارداد کاری توسط کارفرما جهت انجام تعهدات گرفته می شود.

دارنده چک تنها در صورتی می تواند چک ضمانت را وصول کند که متعهد به تعهدات خود مطابق با قرارداد عمل ننماید. در غیر این صورت وصول چک خلاف بوده و مصداق خیانت در امانت خواهد بود.
عموما چک ‌های ضمانت را نباید چک نقدی تلقی نمود و صرفاً این گونه چک‌ ها جهت تعهد انجام کار صادر می شوند. مطابق ماده ۱۳ قانون صدور چک، چک تضمینی فاقد وصف کیفری است و دارنده آن نمی ‌تواند شکایتی کیفری از چک ضمانت قرارداد یا ضمانت دین و تعهد انجام دهد.

عدم کیفری بودن چک ضمانت

همانطور که اشاره کردیم، چک های ضمانت مانند چک ضمانت حسن انجام کار، چک بابت ضمانت قرارداد، چک تخلیه، چک ضمانت انتقال سند و … چنانچه در متن چک به این مسئله اشاره شده باشد، فاقد وصف کیفری خواهد بود.

بر اساس ماده ۱۳ قانون صدور چک، در موارد زیر چک قابل تعقیب کیفری نخواهد بود:

• در صورت اثبات دریافت چک سفید امضا

• هرگاه در متن چک وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی شده باشد.

• اگر در متن چک قید شود که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است.

• هرگاه بدون قید در متن چک، ثابت شود که وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی بوده یا چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی بوده است.

• در صورت اثبات صدور چک بدون تاریخ و یا اثبات آن که تاریخ واقعی صدور چک مقدم بر تاریخ مندرج در متن چک است.

*** باید متذکر شد برخی از حقوقدانان بر این عقیده هستند که چک های تضمینی به عنوان امانت هم نباید تلقی شوند و از مقررات امانت خارج می باشند. بدین ترتیب در صورت وصول چک مرتکب خیانت در امانت نشده‌اند، زیرا چک برای تضمین داده شده است و نه از بابت امانت.

چگونگی نوشتن مندرجات چک ضمانت قرارداد

نحوه نوشتن قرارداد و یا دیگر انواع آن جهت جلوگیری سوء استفاده از چک ضمانت بسیار حائز اهمیت است. چک ضمانت باید مانند دیگر انواع چک عادی، دارای تاریخ و امضا و فاقد قلم خوردگی باشد. همچنین اعداد و حروف در آن به صورت یکسان نوشته شوند. در صورت عدم وجود هر کدام از موارد مذکور، چک فاقد اعتبار قانونی خواهد بود. نکته مهم آن است که حتماً باید در پشت یا صفحه اصلی چک، درج شود که چک بابت ضمانت قرارداد و … صادر شده است یا در قرارداد مشخصات کامل چک نوشته شود.

باید توجه داشت که بانک توجهی به شروط ضمانت نکرده و در صورت قانونی بودن چک، آن را در تاریخ تعیین شده وصول می کند. به همین جهت باید در حساب خود موجودی کافی داشته باشید. زیرا در غیر این صورت توسط بانک گواهی عدم پرداخت صادر می شود و دارنده چک می تواند اقامه دعوای کیفری نماید. اما نوشتن ضمانتی بودن روی آن و یا ذکر مشخصات چک در قرارداد، در صورت اقامه دعوای کیفری قابل اثبات بوده و موجب تبرئه شدن شخص خواهد شد.

مطالبه چک ضمانت قرارداد چگونه است؟

چنانچه دارنده چک ضمانت به منظور وصول چک به بانک مراجعه کرده و موجودی حساب کافی نباشد، بانک گواهی عدم پرداخت صادر می کند و در این صورت می ‌توان علیه صادر کننده چک، اقامه دعوا نمود. بدین ترتیب در صورت عدم انجام فرد به تعهدات خود یا عدم انجام معامله، می توان در دادگاه حقوقی اقامه دعوا کرد. صلاحیت رسیدگی به دعوای چک‌ ضمانت قرارداد و … بر عهده دادگاه محل اقامت صادر کننده چک است.

اما اگر در مکان دیگری قرارداد منعقد شده باشد و یا محل دیگری برای انجام تعهد در قرارداد تعیین شده باشد و یا محل بانک صادر کننده چک جایی غیر از محل اقامت آن باشد، در این صورت در این سه مکان نیز می‌توان اقدام به طرح دعوا نمود. به طور کلی باید توجه داشت که آگاهی از شرایط چک ضمانت قرارداد و نحوه نوشتن آن برای جلوگیری از بروز مشکلات آتی بسیار مهم بوده و می توان برای اطمینان بیشتر با مشاورین متخصص حقوقی مشورت نمود.

جمع بندی

امروزه یکی از پرونده‌ های حقوقی رایج، در رابطه با شکایات چک ضمانت قرارداد و … می باشد. عموما چک ضمانت در قرارداد مانند چک ضمانت تخلیه، چک ضمانت قرارداد کار و … نباید به عنوان چک نقدی تلقی شود و صرفاً برای تعهد انجام وظایف توسط کارفرما و یا مالک و … گرفته می‌ شود.

یکی از اصول مهم در چک های تضمینی، نحوه نوشتن آنها است. و حتماً باید در چک عبارت تضمینی بودن آن قید گردد تا از سوء استفاده های احتمالی چک ضمانت جلوگیری به عمل آید. اما در صورت وصول چک و عدم موجودی کافی در حساب، دارنده چک می تواند اقامه دعوا در دادگاه حقوقی نماید. به همین جهت آگاهی از شرایط حقوقی چک های ضمانت قرارداد بسیار مهم بوده و برای اطمینان بیشتر، بهتر است از راهنمایی های مشاورین متخصص در این زمینه کمک بگیرید.

الهام زارعی؛ وکیل پایه یک دادگستری